حاشیه نویسی درباره ی هولمز (1)

هولمز در زمانه ای که امید به راهگشا بودن علم در اوج بود نوشته شد...

1) هولمز در زمانه ای که امید به راهگشا بودن علم در اوج بود نوشته شد. در سرزمین فرانسیس بیکن. بیکن مدعی بود منطق جدیدی آورده که بر پایه ی مشاهده و نتیجه گیری است. منطقی در مقابل منطق ارسطویی که برهان عقلی در آن اصل و ابتدا است. هولمز برخلاف برادر ریاضی دانش که از حل معماهای پلیسی عاجز بود در خانه نمی نشست. "قدرت استنتاج همراه با مشاهده دقیق و روشمند." این بود شعار هولمز . کار عقل  به واپسین مرحله واگذار شده بود (بیکن استقرای ارسطویی را واژگون کرده بود و بجای اینکه مشاهده ها را بعنوان وسیله ای برای تثبیت برهان مطرح کند برهان را بعنوان وسیله ای برای استنتاج مشاهده ها مطرح کرد)

 

2)هولمز متکبرانه به اسکاتلندیارد می خندید . نگاه او به مخبط های مشغول در اسکاتلندیارد نگاه بیکن بود به برو بچه های اسکولاستیکی که بجای مشاهده ی مستقیم به یادداشتهایشان از ارسطو و افلاطون مراجعه می کردند . روش هولمز در یادداشت برداری و جمع آوری داده ها ببسیار شبیه به آن روشی است که بیکن با جدول رویدادهایش پیشنهاد کرده بود.دست کم قبل از آنکه او با نبوغ منحصر به فردش به نتیجه ی نهایی دست پیدا کند.

 

3) هولمز کتابی درباره ی خاکسترهای توتون نوشته بود ." به همه چیز می توان نگاه علمی داشت ." اهمیت در نگاه علمی است و نه موضوع علم ( مگر همین را بیکن نگفته بود ؟ ) موضوع ظاهرا بی اهمیتی که چند قرن قبل امکان نداشت بعنوان یک سوژه ی تحقیق علمی مورد توجه قرار بگیرد در نظر هولمز از مهمترین مسائل بود .

 

4) هولمز به کار پرورش زنبور عسل علاقه داشت و علاوه بر مطالعاتش در این زمینه بعد از بازنشستگی به پرورش زنبور عسل مشغول شده بود .بیکن گفته بود کار فیلسوف باید شبیه کار زنبور عسل باشد ( همانطور که زنبور عسل مواد خامش را از طبیعت می گیرد و آنرا به عسل تبدیل می کند)

 

5) هولمز برای ترس ها و وهم ها هم توضیحی علمی داشت . او حتی وقتی با مرگ، بر اثر وحشت مواجه می شد دنبال سمی می گشت که وهم و ترس ایجاد می کند. هولمز یک  تجربی مسلک تمام عیار بود .کانن دویل خواسته بود چنین باشد .

 

6) اما چیزهای دیگری هم هست  . هولمز یک بیکن زده ی ساده لوح خوش بین باقی نمی ماند . او از سطح نویسنده اش بالاتر می رود . حتی در بدترین داستانهای هولمز نوعی تلخی در نگاه شخصیت هست که با چیزهای دیگر جور در نمی اید . نه تنها شیشه ی کوکائین اش را به افتخار کشف ماجرا ترجیح می دهد که گاه درریاضت پیشگی اش بدبینی عمیقی می بینیم .گریزش از زنان شاید در ابتدا به عنوان طرحی برای منطقی جلوه کردن هولمز مطرح شده باشد. اما مجموعه که پیش می رود هولمزی را می بینیم که با در هم شکستگان همدردی می کند. جایی که احساسش در تقابل با کشف واقعیت قرار بگیرد واقعیت را قربانی می کند. به خطاکارانی که گمان می کند در چنبره ی جبر گرفتار بوده اند نگاهی توام با شفقت دارد .پس این،آن هولمز صد در صد منطقی که قرار بود باشد نیست . اما همچنان از زنان پرهیز می کند . به واتسون که در پس هر ماجرایی افتخاری یا زنی می بیند می خندد و بر او همزمان دل می سوزاند .

این شاید همان چیزی است که کوندرا "خرد رمان "می نامد .خردی که باعث می شود اناکارنینا نماینده فکری باشد که از چشم انداز تولستوی بالاتر است . همان خرد است که هولمز را به چیزی تبدیل می کند که قرار نبوده باشد .به چیزی بسیار بزرگتر از کارآگاهی که از روش های علمی در حل معماها استفاده می کند .